Kiến nghị xử lý hàng chục ngàn tỷ đồng

Doanh nghiệp xăng dầu chưa tuân đúng Nghị định 84 Phó Tổng kiểm toán Nhà nước Lê Minh Khái cho biết, năm 2012 KTNN đã kiểm toán mỏng tài chính năm 2011 của 271 DNNN thuộc 27 tập đoàn, tổng công ty (TĐ, TCT) Nhà nước. Trong số 4 TĐ, TCT thua lỗ nhiều nhất có Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) lỗ tới 1.671 tỷ đồng; Tổng Công ty Xăng dầu Quân đội lỗ hơn 17 tỷ đồng. Hoạt động nghiệp vụ kiểm toán của cán bộ kiểm toán chuyên ngành 7 tại Sở giao tế ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.Ảnh: Phạm Hậu Theo KTNN, các đơn vị kinh doanh xăng, dầu chưa tuân đầy đủ các quy định về quản lý kinh doanh xăng, dầu. Cụ thể như Petrolimex áp tỷ giá của Vietcombank để tính giá cơ sở, không sử dụng tỷ giá bán bình quân của các nhà băng thương mại mà các thương buôn mối manh giao dịch theo quy định tại NĐ 84/2009/NĐ - CP. Cùng với đó, công tác phối hợp giải quyết thủ tục chuyển đất văn phòng kinh doanh xăng, dầu sang đất có thu tiền sử dụng đất của Petrolimex còn chậm, dẫn đến còn treo 807 tỷ đồng chưa nộp ngân sách quốc gia. DN xăng dầu khác là Saigon Petro mắc vi phạm khi xây dựng mức thù lao cho đại lý, tổng đại lý không có cơ sở, chênh lệch lớn giữa các giai đoạn, dị biệt giữa các khách hàng và chưa đúng với quy định chung của công ty. Ngoài ra, chính sách điều hành giá bán xăng, dầu, việc quản lý dùng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu cũng còn nhiều bất cập. Theo đó, giai đoạn DN kinh doanh lỗ vẫn phải trích quỹ, nhiều thời khắc quỹ không còn số dư nhưng vẫn phải sử dụng quỹ, việc đổi thay mức trích, chi quỹ không hoàn toàn bám sát sự biến động giá cả của thị trường dẫn đến bị động… Lãi suất cho vay có thời điểm lên tới 37,5%/năm Trong quá trình kiểm toán, KTNN đã phát hiện ra khá nhiều vấn đề còn tồn tại và cần xử lý ở các ngân hàng, tổ chức tài chính như hoạt động kinh doanh ngoại tệ chưa tuân quy định, huy động vốn vi phạm trần lãi suất. Tỷ lệ nợ xấu liên tiếp tăng từ năm 2007, đặc biệt năm 2011 tăng đột biến. Một số hồ sơ tái cấp vốn chưa được giám sát việc dùng vốn vay theo thông tin của Thống đốc NHNN như hồ sơ của Viettinbank, BIDV, Vietcombank. Huy động vượt trần lãi suất so với quy định của NHNN tại 10 chi nhánh của BIDV lên tới 3,2 tỷ đồng, MHB 59,7 tỷ đồng. Đáng chú ý tại một số thời khắc xuất hiện giao du cho vay, gửi tiền liên nhà băng lãi suất cao: Tháng 3/2011 có giao thiệp với lãi suất 23%/năm, giao tiếp 30%/năm (tháng 10/2011) và 37,5%/năm (tháng 11/2011) trong khi lãi suất huy động trên thị trường quý I/2011 theo quy định của NHNN tối đa 14%/năm. Đại diện KTNN cho biết, việc phân phối quỹ lương giữa các đơn vị chưa hợp lý, chưa tương hợp với hiệu quả sinh sản kinh dinh. Tại Petrolimex, công ty mẹ và các công ty con 100% vốn, xây dựng đơn giá tiền lương chung cho khối xăng dầu, sau đó TĐ giao đơn giá này cho các đơn vị trên cơ sở tiền lương tổng hợp, không xây dựng, quyết toán đơn giá lương lậu riêng. Tuy nhiên, "vì Petrolimex có dự vào bình ổn thị trường nên dù kinh doanh có thua lỗ nhưng lãnh đạo TĐ vẫn được trả mức lương cao. Mức lương này của lãnh đạo Petrolimex cũng đã được chấp nhận của Bộ LĐTB&XH" - đại diện KTNN cho biết. Doanh nghiệp Nhà nước dùng vốn sai mục đích Tình trạng tài chính và quản lý vốn, tài sản tại một số DNNN còn nhiều tồn tại. Tổng các khoản đầu tư tài chính của các TĐ, TCT được kiểm toán đến 31/12/2011 là 25.750 tỷ đồng, tuy nhiên hiệu quả đầu tư thấp, nhiều công ty liên doanh, liên kết thua lỗ, mất vốn, đơn cử như Công ty Xi măng Hạ Long thua lỗ 1.090 tỷ đồng, Công ty mẹ Habeco lỗ 195 tỷ đồng; 3 đơn vị của Vinaconex lỗ hơn 140 tỷ đồng… Qua kiểm toán, KTNN xác định được tổng nợ phải thu của 27 TĐ, TCT đến 31/12/2011 lên tới 54.133 tỷ đồng, chiếm 20,56% tổng tài sản… KTNN cũng phát hiện ra các khoản đầu tư của các TĐ, TCT vào lĩnh vực chứng khoán đều thua lỗ. Nợ phải trả của các TĐ, TCT được kiểm toán chiếm 69,94% tổng nguồn vốn, cho thấy các đơn vị hoạt động đốn bằng nguồn vốn vay và chiếm dụng vốn. Chẳng những thế, một số đơn vị còn vi phạm quy định về chừng độ huy động, sử dụng vốn vay không hiệu quả, không bảo toàn được vốn… Nhiều DN sử dụng đất sai mục đích hoặc không sử dụng gây lãng phí, xây dựng không đúng quy hoạch. Đối với nội dung cổ phần hóa, phần lớn các DNNN đều thực hiện chậm, quá trình triển khai còn sai sót trong xác định giá trị vốn Nhà nước tại DN. Qua kiểm toán 4 DN được cổ phần hóa trong năm 2012, KTNN đều phải điều chỉnh giá trị DN và giá trị vốn Nhà nước tại DN. Đơn cử như Công ty mẹ - TCT Vigalcera giá trị DN tăng thêm là 164 tỷ đồng, giá trị vốn quốc gia tăng thêm hơn 179 tỷ đồng; Công ty mẹ - TCT Xây dựng Hà Nội giá trị tăng thêm hơn 136 tỷ đồng… Với kết quả trên, KTNN đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành, đơn vị được kiểm toán thực hiện trang nghiêm kết luận của KTNN, trong đó xử lý tài chính 14.710,8 tỷ đồng. Về lâu dài không cần đến Quỹ Bình ổn xăng dầu Việc quản lý và dùng Quỹ Bình ổn xăng dầu như giờ đã gây nhiều bức xúc cho dư luận và DN. DN dắt mối bức xúc vì rất nhiều thời đoạn quỹ âm hàng ngàn tỷ đồng mà DN vẫn phải trích và sử dụng. Điều này đã vi phạm nguyên tắc "bảo toàn, phát triển vốn" do Nhà nước giao cho DN. Còn người dùng bức xúc vì nghi quỹ bị lạm dụng. Thời gian tới cần công khai, sáng tỏ Quỹ Bình ổn xăng dầu, tổn phí hà tằn hà tiện. Về lâu dài, khi tiến tới tâm tính theo giá thị trường (biến động cùng chiều với giá thế giới) thì lúc đó Quỹ Bình ổn không còn tác dụng. Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Lê Minh Khái