Đi tìm giá trị gia tăng

 Cả nước có 3 khu công nghệ cao (KCNC) nằm tại TPHCM, Hà Nội và Đà Nẵng với kỳ vọng sẽ là nơi lôi cuốn các doanh nghiệp, tập đoàn nước ngoài. Như trông mong, KCNC TPHCM và Hòa Lạc (Hà Nội) đã khá thành công trong vai trò lôi cuốn doanh nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên để tạo giá trị gia tăng, phát triển doanh nghiệp tương trợ, tham dự vào chuỗi sản phẩm toàn cầu… thì đây là câu chuyện không dễ. 

Một góc Khu công nghệ cao TPHCM, nơi khá thành công trong lôi cuốn đầu tư.  lôi cuốn thành công, nhưng...  Tại Hòa Lạc, đã có 68 dự án được cấp giấy chứng thực đầu tư với tổng vốn đầu tư đăng ký 52.241 tỷ đồng, trong đó 20 dự án đã đi vào hoạt động và 13 dự án đang trong quá trình xây dựng. Còn tại KCNC TPHCM, qua 10 năm thành lập, đã lôi cuốn và cấp phép 66 dự án đầu tư với tổng vốn đạt 2.219,40 triệu USD và đến nay có 56 dự án còn hiệu lực (3 dự án sáp nhập thành 1 dự án và 13 dự án rút giấy chứng thực đầu tư) với tổng vốn đạt 2.240,7 triệu USD, trong đó có 33 dự án FDI với vốn đầu tư 1.805,7 triệu USD và 38 dự án trong nước với vốn 435 triệu USD. Trong số này, có các nhà đầu tư thuộc các tập đoàn, công ty công nghệ cao hàng đầu thế giới như: Intel sinh sản, lắp ráp chipset và Jabil sinh sản linh kiện điện tử của Hoa Kỳ; Datalogic sinh sản thiết bị đọc mã vạch của Italia... Tuy nhiên, kỳ vọng không chỉ lôi cuốn đầu tư vào KCNC mà còn là ước mơ nơi đây sẽ là nơi “chuyển giao công nghệ”, được tiếp cận mô hình sinh sản đương đại và doanh nghiệp trong nước được tham dự vào chuỗi sản phẩm toàn cầu của các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới bằng sản phẩm công nghiệp tương trợ… Nhưng xem ra, doanh nghiệp trong nước muốn “đóng góp” vào sản phẩm của các tập đoàn công nghệ toàn cầu đang ở ngay trên “sân” của mình không phải là chuyện dễ. Đơn cử, Intel đã chũm từng rất nhiều doanh nghiệp Việt cung ứng các linh kiện phụ trợ cho sản phẩm của nhà máy chỉ lắp ráp chip (đóng tại quận 9, TPHCM) đã không phải là chuyện dễ dàng. Không dễ vì hầu như tập đoàn công nghệ nào cũng có những tiêu chuẩn khe khắt, dù là cái bù lon hay thùng các tông; trong khi đó doanh nghiệp trong nước đa phần sinh sản thủ công, khi nói đến các tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng… thì gặp ngay khó khăn. Cần nói thêm rằng, lợi. của công nghiệp tương trợ là mang lại giá trị gia tăng cao và thực tiễn, dù là nước có nhiều điểm mạnh về xuất khẩu, nhưng nền công nghiệp tương trợ lại phát triển chậm nên tại các KCNC, quốc gia đầu tư “sân chơi” cho “khách chơi” là đẵn. Tại KCNC TPHCM, có thể thấy rõ qua 10 năm, đã thực hành được lôi cuốn đầu tư, chọn lựa lĩnh vực ăn nhập lôi cuốn để hấp thụ công nghệ cao, cũng như kinh nghiệm quản lý, giải quyết việc làm, tăng nguồn thu ngân sách, tăng năng lực xuất khẩu... Tuy nhiên, qua công tác soát hàng năm, Ban Quản lý KCNC TPHCM cho biết, giá trị gia tăng của các sản phẩm công nghệ cao chỉ chiếm khoảng 15% - 17% trên giá thành sản phẩm, phần nhiều nguyên nguyên liệu đẵn được du nhập.  Kỳ vọng tạo cú hích  Không chỉ ở các KCNC, ở các lĩnh vực khác cũng èo uột. Như với ngành công nghiệp điện - điện tử, mặc dầu ngành này khá phát triển nhưng sinh sản linh phụ kiện điện tử chỉ chiếm 21,5% tổng vốn đầu tư của ngành, không đủ để cung ứng cho lĩnh vực sinh sản các sản phẩm điện tử gia dụng chiếm 67% và điện tử chuyên dụng chiếm 11,5% tổng vốn đầu tư. Theo vắng của Cục Xuất du nhập (Bộ công thương nghiệp), trong quý 1-2013, xuất khẩu từ khối doanh nghiệp FDI đạt 19,1 tỷ USD, tăng 24% so với cùng kỳ năm 2012; kim ngạch du nhập 16,1 tỷ USD, tính chung xuất siêu 1,18 tỷ USD. Lĩnh vực xuất khẩu đẵn là hàng điện tử chiếm 95%. Tuy nhiên, các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài phần nhiều nhập vật liệu, gia công xuất khẩu... Đáng nói, chiến lược phát triển công nghiệp tương trợ không phải là không có. Nhiều năm về trước, Bộ công thương nghiệp đã có chính sách về quy hoạch phát triển công nghiệp tương trợ đến năm 2010, tầm nhìn đến 2020, song tính từ thời khắc chính sách đó được duyệt (năm 2007) đến nay vẫn chưa có chuyển biến lớn. Còn ở các KCNC, rất nhiều đàm đạo phát triển doanh nghiệp tương trợ song cũng chưa đến đâu. Giữa năm 2013, KCNC TPHCM đã xây dựng “Đề án Phát triển ngành công nghiệp tương trợ”, chờ trình UBND TPHCM. Qua đích của đề án này thấy rõ, nếu thực hành thành công, nó sẽ thêm giá trị còn thiếu lâu nay nay, kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá riêng. đích ghi rõ: Nâng cao tỷ trọng trong cơ cấu hàng xuất khẩu sản phẩm có giá trị gia tăng cao, giảm nhập siêu. Phấn đấu đến năm 2015 kim ngạch xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao gấp 6 lần so với năm 2010 và chiếm tỷ trọng 10%; tăng tỷ lệ nội địa hóa trong cơ cấu sản phẩm công nghệ cao, phấn đấu tỷ lệ nội địa hóa trong cơ cấu sản phẩm công nghệ cao của các doanh nghiệp trong KCNC tới năm 2015 là 25%, năm 2020 là 40%; tương trợ nâng cao năng lực sinh sản và cung ứng các sản phẩm tương trợ công nghệ cao của doanh nghiệp Việt Nam, tăng giá trị xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao có hàm lượng nội địa được cung ứng từ ít ra là 20 doanh nghiệp trong nước và lôi cuốn ngành công nghiệp tương trợ sản phẩm công nghệ cao vào KCNC, ít ra là 20 doanh nghiệp công nghiệp tương trợ thượng nguồn.... Giá trị gia tăng đã thấp, lại không tham dự được vào chuỗi cung ứng sản phẩm toàn cầu, không có nền công nghiệp tương trợ… có nhẽ do các chính sách đi chậm và quá chú trọng đến lôi cuốn đầu tư. Qua đây còn thấy, doanh nghiệp vừa và nhỏ đóng vai trò đẵn trong việc phát triển công nghiệp tương trợ nhưng doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có nhiều nhịp tham dự vào cuộc chơi lớn nên cứ lạc điệu khi bị đề nghị kỹ thuật, tiêu chuẩn… bởi vậy, sẽ còn mất nhiều hơn nếu không có công nghiệp tương trợ, nhất là trong lĩnh vực công nghệ cao vì thực tiễn thấy rằng, vòng đời nhà máy của các tập đoàn này cũng có khoảng thời kì nhất thiết, không “tranh thủ” được, nhà máy dọn đến nhà nước khác thì bao kỳ vọng xem như... không thành.  BÁ TÂN